Табигать балалары

   Күптән түгел генә Т.Миңнуллин исемендәге Түбән Кама Татар дәүләт драма театры язучы Нәбирә Гыйматди­нованың “Сихерче” әсәрен сәхнәләштерде. Аның инсценировкасын талантлы яшь шагыйрь, драматург Рүзәл Мөхәммәтшин язган. Мин бу премьерага бер дулкынлану белән кайттым. Яшьлек дустым Нәбирәнең әлеге әсәрен күптән укыган идем, хәтерне спектакль аша яңарту ничек булыр икән? Әсәрдәге кичерешләрне артистлар ничек гәүдәлән­дергән, режиссер ничегрәк күзаллаган? Шундый уйлар белән юлга кузгалдык.

   Баш режиссер, Татар­стан­­ның халык артисты, Та­тар­стан­ның атказанган сән­гать эшлеклесе Рөстәм Галиев тарафыннан куелган тәүге иҗат җимеше бер үк вакытта тамашачыны гаҗәпләндерә дә, сискәндерә дә, уйландыра да. 

   Ике бүлектән торган драмада төп рольне театр­ның яшь артисткасы Гүзәлия Рә­шитова башкара. Ул Та­тар­стан­ның халык артисткасы, педагог Тәслимә Халәф төр­кемендә укыган. Театр училищесын кызыл дипломга тәмамлап, 2017 елда Түбән Камага эшкә килгән.

“Сәвилә – беренче җитди ролем. Әлбәттә, ул образны тудыру җиңел булмады. Бер­ничә ай героиня булып яшә­дем. Режиссерның барлык күрсәтмәләрен дә үтәргә тырыштым. Сәвилә минем өчен яңа биеклек дип исәплим”, –ди Гүзәлия Рәшитова.

   Моннан 29 ел элек язылган “Сихерче” әсәре бүген дә актуаль булып кала. Тикмәгә генә аңа татар һәм башкорт театрлары берничә тапкыр мөрәҗәгать итмәгәндер инде.

   Спектакль хат ташучы­ның кешеләргә гәҗит таратуы белән башлана. Бу зур мәгъ­нәгә ия. Бүген дөнья күлә­мендә мәгълүмати сугыш бара. Кешеләр аңына төр­ле чыганаклардан мәгъ­лүмат агыла. Сәламәтлек – зур байлык, диләр. Халык­ның күп­челеге иксез-чиксез мәгъ­лүматны үзләрен дәва­лау өчен файдаланырга омтыла. 

   Ләкин табигать кануннарын санламаганга күрә, мондый “бе­лем”­нең бер файдасын да тапмый. Аларга акны ак дип тәкрар­лаучы белекче карчык ят. Аның борынгы дәвалау чаралары да көлке. Догалар белән өшке­рүе, хастаны шифалы үлән­нәр белән савыктыруы – мәзәк. Карчыкка мулла кушкан исеме белән эндәшү юк, аңа Убыр кушаматы тагылган. Белекчедә нинди тирән гыйлем барлыгын аңлаган бер­дәнбер кеше – Сәвилә. Кыз бала яшьтәшләренә караганда аны өстенрәк күрә, аңа тартыла. Карчык та аны Үзкисәгем дип атый. Драма­ның финал өлеше дә үзенчә­лекле. Кешелек уйлап тапкан ясалма кануннардан читләш­кән Убыр белән аның дәвам­чысы Сәвилә һәрдаим мыс­кыллау, җәберләүләргә дучар. Сәвилә авылдашларын күп кенә бәлаләрдән коткарса да, инде терелүгә өметен югалткан авыруларны дәва­лап аякка бастырса да, кеше­ләр рәхмәт дими, киресенчә, Убыр кебек үк аны да күрал­мый­лар.

   Танылган режиссер Рөс­тәм Галиев сәхнә әсәре турында болай ди: “Ике пәр­дәлек драманы артистлары­быз зур осталык белән башкара. Әсәр җитди поблемалар күтәрә. Әйтик, кеше һәм табигать кебек мәңгелек проблема. Элеккеге чорларда адәм заты табигатьне җаны кебек саклаган. Үзен аның бер кисәге дип санаган. Ә бү­ген ни күрәбез? Әйләнә-тирә­без шакшыга батты. Табигать коточкыч фаҗига кичерә: урманнар таптала, елга-күлләр пычрана, һава төтен-сөрем белән каплана. Кешелек һәлакәт алдында тора. Бездә бит акыллы кешегә ким­сетеп карыйлар, аннан читлә­шә­ләр. Югый­­­сә кыен чакларда яр­дә­меннән ташламаган Убыр­ны авылдашлар якын күрер­гә тиеш иде. Юк шул, томана халык белекче кар­чыкның табигать белән килешеп яшә­вен кичерә алмый.

   “Сихерче” драмасы Тү­бән Кама тамашачысының күңе­ленә хуш килде. Артистлар­ның искиткеч оста уены югары бәяләнеп, күп тапкыр алкышларга күмелде.

   Искәртеп үтәбез: Түбән Кама театрында танылган язу­чының “Бүре каны” әсәре ун елдан артык сәхнәдән төшмәде. Театр әлеге спектакльне чит ил сәхнәләрендә дә уңыш белән уйнап, күп бүләкләргә лаек булды.

 Альбина Мортазина.